EYT'de detaylar belli oldu

GÜNCEL

EYT ile ilgili gelişmeler devam ederken bir son dakika açıklaması daha geldi. Düzenlemeyle birlikte 8 Eylül 1999'dan önce sigortalı olanlara emeklilik yolu açılacak. Prim ve yıl şartları ne zaman tamamlanırsa o tarihte emekli olunacak. Konuyla ilgili yeni bir açıklama yapan Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin, emekli olanların işe devam etmesi durumunda, normal çalışanlara göre primlerinin 5 puan yükseldiğini ve işverenlerin EYT düzenlemesinin hayata geçmesi sonrasında, bu farkın kaldırılmasını istediğini belirtti. İşte EYT hayata geçerse emeklilikle ilgili yaşanacak gelişmeler...

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin, Star Haber Genel Yayın Yönetmeni Nazlı Çelik'in sorularını yanıtladı. Bakan Bilgin, Aralık ayında çözülmesi beklenen Emeklilikte Yaşa Takılanlar'la (EYT) ilgili de önemli açıklamalarda bulundu.

Bilgin, "EYT için net tarih 8 Eylül 1999. Yıpranma hakkı, doğum ve askerlik borçlanmaları olsa bile işe başlangıç tarihi geriye çekilemez. Bunlar ancak eksik prim gün sayısını tamamlamak üzere yapılır. Yani o eksik kalan prim gün sayısını telafi eder. Ama işe başlangıcı geri çekmez. Öyle bir şey yok." dedi.

Emekli olanların işe devam etmesi durumunda, normal çalışanlara göre primlerinin 5 puan yükseldiğini ve işverenlerin EYT düzenlemesinin hayata geçmesi sonrasında, bu farkın kaldırılmasını istediğini belirten Bakan Bilgin, buna çözüm olarak, "İşveren emekli olan kişiyi çalıştırıyorsa devlete normal çalışandan daha fazla prim ödüyor.

Oradaki primi aşağı çekerek eşit seviyeye getireceğiz. Yani işverene sen EYT'li olan bu çalışanını atma, çalıştır. Biz sana sosyal güvenlik destek primi vereceğiz" açıklamasında bulundu.

EYT'lilerin kıdem tazminatı konusunda işverenin taleplerine de değinen Bakan Bilgin, "Bu konuda da Hükümetin bazı formülleri var" diyerek şunları kaydetti;

"Öncelikle bu büyük bir sorun değil. Çünkü işveren kıdem tazminatını vergiden düşüyor. Ayrıca kıdem tazminatı ödemesini işveren işçisiyle kendi arasında anlaşarak taksitlendirebilir.

İşveren EYT'lilerin kıdem tazminatını ödeyebilmek için kredi talebinde de bulunuyor. Ancak Hükumet bu konuya sıcak bakmıyor. Kıdem tazminatının işveren tarafından hazır tutulması gerektiğine vurgu yapılıyor.

Öte yandan posta.com.tr yazarı Ekrem Sarısu, EYT’de merak edilenleri cevapladı:

1980 doğumluyum. 1993 yılı sigorta girişliyim ve 5050 gün prim ödemem var. EYT’den emekli olabilir miyim?

Şayet ilk girişinizde adınıza kişileri emekli eden uzun vadeli sigorta kollarına (malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına) prim ödemesi varsa, başlangıcınız 23 Mayıs’tan önceyse 550 gün daha prim ödeyerek priminizi 5600 güne tamamlamanız şartıyla 50 yaşınızı, sonraki bir tarih ise 625 gün daha prim ödeyerek priminizi 5675 güne tamamlamanız şartıyla, 50 yaşınızı dolduracağınız tarihte emekli olabilirsiniz. Sigorta başlangıç tarihi sizin gibi 8 Eylül 1999’dan önce olanlardan, emekli olmak için aranan şartlardan yaş dışındaki şartları sağlayanları emekli eden bir EYT yasası çıkartılırsa, başlangıç tarihinize göre, priminizi 5600 güne veya 5675 güne tamamlayacağınız tarihte emekli olabilirsiniz.

EYT ÇIKARSA HEMEN EMEKLİ OLABİLİRSİNİZ

1978 doğumluyum. SSK başlangıç tarihim 1995 olup 6804 gün prim ödemem ve 26 yıllık sigortam var. EYT’den faydalanabilir miyim?

8 Eylül 1999’dan önce sigortalı olduğunuzdan EYT kapsamındasınız. 8 Eylül 1999’dan önce sigortalı olanlardan, emekli olmak için aranan şartlardan sigortalılık süresi ve prim ödeme şartını sağlayıp aranan yaşın dolmasını bekleyenleri emekli eden bir EYT yasası çıkartılırsa emekli olabilirsiniz.

YASA TASARISINI GÖRMEK LAZIM

1 Nisan 1976 doğumluyum. Sigorta başlangıç tarihim 11 Ocak 1991 olup 3806 gün prim ödemem var. Sigortalılık sürem dolmuştur. Ne zaman emekli olabilirim? EYT çıkarsa faydalanabiliyor muyum?

İki şekilde emekli olabilirsiniz; 1) Sigorta başlangıç tarihinizde 15 yaşındasınız. İlk girişte adınıza kişileri emekli eden uzun vadeli sigorta kollarına (malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına) prim ödemesi varsa, emekli olmak için; 25 yıl sigortalılık süresi, 5525 gün prim ödeme ve 52 yaş şartlarına tabisiniz. 1719 gün daha prim ödeyerek priminizi 5525 güne tamamlamanız şartıyla, 52 yaşınızı dolduracağınız tarihte emekli olabilirsiniz. 2) Diğer bir emeklilik seçeneğiniz de, 15 yıl sigortalılık süresi, 3600 gün prim ödeme ve 60 yaş şartlarıyla emekli olmaktır. Priminiz yeterli olduğundan, bundan sonra prim ödemeseniz de, 60 yaşınızı dolduracağınız tarihte emekli olabilirsiniz. EYT kapsamındasınız. Birinci seçenekte primi 5525 güne tamamlayacağınız tarihte EYT’den yararlanarak emekli olabilirsiniz.

Şayet EYT yasası emeklilik için 8 Eylül 1999’dan önceki şartları arayacaksa, 2’nci seçenekte de 55 yaşınızı dolduracağınız tarihte EYT’den yararlanarak emekli olabilirsiniz. Ancak bunlar bizim öngörümüz. EYT’den hangi şartlarda yararlanacağınız EYT yasa tasarısının TBMM’ye sunulacağı Aralık 2022’de belli olur.

EYT’Lİ OLABİLİR MİYİM?

18 Temmuz 1979 doğumluyum. Şubat 1999 ile Ağustos 2000 tarihleri arasında 18 ay askerliğimi yaptım. Sigorta giriş tarihim 15 Haziran 2001’dir. Askerlik borçlanmasıyla EYT kapsamına girer miyim?

EYT kapsamına girebilmeniz için sigorta başlangıç tarihinizi 7 Eylül 1999 tarihine çekecek kadar, yani 638 gün askerlik sürenizin olması gerekir. Maalesef 18 ay (540 gün) askerliğinizin tamamını borçlansanız bile EYT kapsamına giremezsiniz.

BAĞ-KUR KAYDI OLMAYAN ŞİRKET ORTAĞI BORÇLANABİLİR Mİ?

1966 doğumlu eşimin sigorta başlangıç tarihi 2 Şubat 1988 olup 2600 gün prim ödemesi var. 4 yıl şirket ortaklığı var fakat Bağ-kur girişi yok. Nasıl borçlanma yapabilir?

Eşinizin hangi tarihler arasında şirket ortağı olduğunu belirtmemişsiniz. Şirket ortaklığı 1 Ekim 2008’den önceyse, yeni bir kanun çıkartılıp hak verilmediği sürece Bağ-kur’a kayıt olup prim ödeyemez. Ancak şirket ortaklığı 1 Ekim 2008’den sonraysa, zaten şirket ortağı olduğu süre için Bağ-kur’a prim ödemek zorunda. Eşinizin 2 Şubat 1988’den sonra doğum veya doğumları varsa doğumlarını borçlanarak gün kazanabilir. Örneğin; şartları taşıyan iki doğumu varsa 1000 gün doğum borçlanması yaparak primi 3600 güne tamamlar ve 2024’te 58 yaşını dolduracağı tarihte emekli olabilir. Eşinizin doğum ve doğumları varsa çocuklarının doğum tarihlerini ve şirket ortağı olduğu tarihleri ve ortağı olduğu şirketin nevini bildirmeniz halinde, sorunuza daha net cevap verebiliriz.

EYT’LİYE YARGITAY DESTEĞİ GELDİ

Yeni Asır gazetesi yazarı Faruk Erdem ise EYT ile ilgili şunları aktardı: Geçmişte sigortasız günleri için dava açacaklara Yargıtay’dan çok önemli bir destek geldi. Yargıtay Genel Kurulu bu konuda ispat için mahkemelerin de araştırma yapmasını istedi. Milyonlarca vatandaşın merakla beklediği Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) yasasında artık son viraja girildi. Bu konuda hazırlanan düzenlemenin Aralık ayı içinde Meclis'e gelip yasalaşması bekleniyor.

HERKES EMEKLİ OLACAK

Verilen bilgilere göre ilk etapta prim ve yılını tamamlamış 1.5 milyon EYT'li hemen emeklilik imkanına kavuşacak. Primi ve yılı henüz tamamlanmamış olanlar ise tamamladıkları tarihte emekli olacak. Böylece EYT'lilerin tamamı kademeli olarak zaman içinde emekli olabilecekler.

EKSİK PRİME BORÇLANMA HAKKI

EYT'lilerin eksik primlerini tamamlamaları için birçok borçlanma yöntemi bulunuyor. Erkekler askerlik, kadınlar doğum borçlanması yaparken Bağ-Kur'lular ise ihya ile eski günlerini kazanabiliyor. Bu arada geçmişte sigortası yapılmış primleri yatırılmayan, ya da hiç sigortası yapılmamış olanlar için ise hizmet tespit davası imkanı bulunuyor.

5 YILLIK SÜRE İŞLEMİYOR

Hizmet tespit davalarında 5 yıllık hak düşürücü süre bulunuyor. Bu sürenin dikkate alınmadığı haller ise sigorta yapılıp primlerin yatırılmadığı, ya da müfettiş incelemesi ile delillendirilen durumlar. Bunlara ilaveten bir de önce sigortasız çalıştırıldığı işyerinde daha sonra sigorta yapılan işçiler de 5 yıllık süreye bakmadan geriye doğru tescil davası açabiliyor.

DELİL KONUSUNDA MÜJDE

Hizmet tespit davalarında çalışılan dönemle ilgili deliller çok önem kazanıyor. Ancak bu güne kadar bu delilleri işçinin toplaması bekleniyordu. Bu da özellikle yıllar önceki çalışmalarda zor oluyordu. Yargıtay Genel Kurulu'nun verdiği son karar EYT yasasını bekleyen binlerce işçi için bir müjde oldu. Bir işçinin açtığı hizmet tespit davası ile ilgili dosyayı görüşen Yargıtay Genel Kurulu mahkemelerin bu davalarda delil araştırması yapması gerektiği hükmünü verdi. Böylece mahkemeler sadece işçilerden gelecek delillerle değil kendi araştırmaları sonrasında elde edilen belgelerle hüküm kuracak. Söz konusu Yargıtay kararındaki o dikkat çekici ifadeler şöyle:

ÖZEL DUYARLILIK GÖSTERİN

"Sigortalılık başlangıç tarihi ve hizmet tespitine yönelik davaların kamu düzenini ilgilendirdiği ve bu sebeple özel bir duyarlılık ve özenle yürütülmesi icap eder. Yargıtay tarafından yerleşmiş içtihadı gereği olduğundan kamu düzenini ilgilendiren hizmet tespiti davalarında, hâkimin özel bir duyarlılık göstererek delilleri kendiliğinden toplaması ve sonucuna göre karar vermesi gerekir. Kendiliğinden araştırma ilkesinin uygulandığı bu davalarda ispat yükü, bir tarafa yüklenemez. Hizmet tespiti davalarının hedefi, hizmetlerin karşılığı olan sosyal güvenlik haklarının korunması olduğundan tespiti istenen dönemde kişinin sigortalı niteliği taşıyıp taşımadığı ile yapılan işin kanun çerçevesinde girip girmediği araştırılmalıdır. Çalışma iddiasının gerçeğe uygunluğu, ancak bu koşullar varsa inceleme konusu yapılabilecektir. Somut olaya ilişkin maddi ve hukukî olgulara göre, tanıkların davacının çalışmalarının kesintisiz devam ettiği yönündeki beyanları ortadadır.

Anılan kısa sürede belediyenin temizlik işlerinin durmasının hayatın olağan akışına aykırı olduğu, ihaleler arasında oluşan boşlukların ihale işlemlerinden kaynaklanan prosedür gereği olduğu, davalı belediyeye karşı aynı tarihlerdeki hizmetlerin tespitine yönelik açılan davalarda verilen kararların Yargıtay tarafından onandığı dikkate alındığında davacının uyuşmazlık konusu yapılan ve mahkemece tespitine karar verilen tarihler arasındaki sürede çalıştığının toplanan kanıtlarla ispatlandığı sonucuna varılmıştır. Hâl böyle olunca usul ve yasaya uygun direnme kararının onanması gerekmiştir."

TAZMİNAT YASAL HAKTIR

Son günlerde EYT ile emekli olacak sigortalıların kıdem tazminatları tartışma konusu yapılıyor. 1475 sayılı yasanın 14. maddesi çok açık. Bu maddeye göre emeklilik için işyerinden kendi isteği ile ayrılan her sigortalı bir yılı doldurmuşsa kıdem tazminatını alır. Bunu ertelenmesi, taksitlendirilmesi iki yıl sonra ödenmesi gibi uygulamalar tamamen yasaya aykırılık teşkil eder. Bu yüzden EYT ile emeklilik hakkı elde eden çalışanlar önce çıkışlarını alacak tazminatları ödenecek ve emeklilik işlemlerini başlatacak. Yine aynı işyerinde çalışmak isterse yeniden sözleşme yapılıp Sosyal Güvenlik Destek Primi ödenerek kayıtlı olarak çalıştırılacak.

RAKAMLARLA EYT

SGK sisteminin sürdürülebilir olması için emekli başına 3 aktif çalışan olması gerekiyor. Mevcut durumda bu oran emekli başına 1.8 çalışan seviyesinde iken, EYT sonrası bu oranın 1.3’e gerilemesi bekleniyor. Türkiye’de her 4 işletmeden 3’ü nitelikli çalışana erişim sorunu yaşadığını dile getirirken, bir anda 1.5 milyona kadar nitelikli çalışanın işgücünden çıkma ihtimali olduğuna dikkat çekiliyor. Emekli olup çalışmaya devam edenlerin kayıt dışına çıkma ihtimaline de vurgu yapılıyor. RAKAMLARLA EYT SGK sisteminin sürdürülebilir olması için emekli başına 3 aktif çalışan olması gerekiyor. Mevcut durumda bu oran emekli başına 1.8 çalışan seviyesinde iken, EYT sonrası bu oranın 1.3’e gerilemesi bekleniyor. Türkiye’de her 4 işletmeden 3’ü nitelikli çalışana erişim sorunu yaşadığını dile getirirken, bir anda 1.5 milyona kadar nitelikli çalışanın işgücünden çıkma ihtimali olduğuna dikkat çekiliyor. Emekli olup çalışmaya devam edenlerin kayıt dışına çıkma ihtimaline de vurgu yapılıyor.